Reflectie

Reflectie, reflectie, reflectie

Binnen de sociale opleiding die ik vroeger deed, werden we om de oren geslagen met de term ‘reflectie’. In het kader van onze persoonlijke ontwikkeling én de ontwikkeling als toekomstig professionals, keken we regelmatig terug op ons denken en handelen. We moesten de zaken vanuit ‘ik’ benaderen en zo concreet mogelijk zijn. Het woord ‘dingen’ was uit den boze en zolang je een zin kon opvolgen met ‘waarom’, was je nog niet klaar. Hoewel ik als achttienjarige geen fan was van deze exercities, hebben deze reflecties wel bijgedragen aan mijn houding als professional. Reflectie is de verwerking van het geleefde leven achteraf.  Het gaat over terugkijken en naar binnen kijken. Waarom heb ik die keuze gemaakt? Heb ik met die keuze bereikt wat ik wilde? Zou ik, met de kennis van nu, iets anders hebben gedaan? Reflectie is een waardevol instrument om te leren van wat was. Zo kunnen we in de toekomst nog betere keuzes maken of juist heel bewust behouden wat goed gaat.

Vooruit denken

In het sociaal domein wordt ook veel gereflecteerd. Bij elke pilot die is ingezet, na elke transitie, na elke grote beweging. Dat is overigens niet hetzelfde als evalueren, wat weer veel te weinig gebeurt; althans, niet zo functioneel. Ik denk dat dit komt doordat gemeenten vaak vergeten een andere belangrijke vaardigheid in te zetten: preflectie. Met preflectie denken we voordat we doen of in plaats van te doen. Ik bedoel hiermee zeker niet dat binnen het sociaal domein acties zonder reden worden ingezet. Er is altijd wel een signaal of een probleem dat om hierom vraagt. Toch wordt het ‘waarom’ niet altijd goed opgevolgd waardoor de doelen onvoldoende scherp zijn. Het stellen van de doelen, het monitoren ervan en het evalueren van de inzet is waar het bij het gemeentelijk sociaal domein beter kan.

Concrete doelen

Wanneer we verzaken de geplande actie of interventie vooraf te beschouwen, vergeten we door het project heen te kijken. Een evaluatie plan je namelijk niet na een project of beweging, maar ervoor. In die planning neem je mee waar je het in die evaluatie over wilt hebben. Dit kan alleen wanneer je ervoor zorgt dat je goed kunt meten of jouw doelen zijn behaald. Daarom moeten die doelen concreet zijn en realistisch: SMART dus. In het gemeentelijk sociaal domein vindt men concrete doelen lastig. Want hoe vertaal je een visie naar meetbare prestatie indicatoren. Dat gebeurt dus niet of niet goed. Beleidsadviseurs omschrijven waarom zij een activiteit inzetten, wat het moet opleveren, maar wel in de volste abstractie omsloten door wollige beleidstaal. Achteraf wordt dan geconcludeerd dat een project of pilot niet is geslaagd. Onterecht misschien, maar dat kan men niet aantonen.

Impact meten

Op het moment dat gemeenten hun doelen niet SMART neerzetten, kunnen zij niet goed verantwoorden waarom zij doen wat ze doen. Bij menig pilot is een vervolg uitgebleven omdat de evaluatie geen solide basis had. Naast dat gemeenten hiermee bakken gemeenschapsgeld weggooien, doen zij zichzelf ook tekort door bij een waardevol project de opbrengst niet in beeld te kunnen brengen. Dit blijft zo zolang beleidsdoelstellingen niet goed worden geoperationaliseerd. In plaats van het meten van visies moeten gemeenten aan de slag met het meten van impact. Juist in tijden van bezuinigingen wanneer we, soms pijnlijke, keuzes moeten maken is het inzichtelijk maken van die impact van belang. Impact van de eigen beleidskeuzes, die van subsidiepartners en als onderdeel van het sociaal opdrachtgeverschap. Tijd voor gemeenten te reflecteren op hun keuzes in meten en monitoren. En vergeet daarbij niet: zolang je een zin kan opvolgen met ‘waarom’ ben je nog niet klaar.

ICQ-Talent Profs ontwikkelt een Nieuwe Monitor Sociaal Domein. Wil je hier als professional over meepraten? Dat kan tijdens één van onze focusgroepen op 10 mei en 20 mei. Voor aanmelding en/of meer informatie over de monitor: crystal@natuurlijkinclusief.nl of 055-3031462