In de krant stond laatst een artikel over een autistische jongedame die het niet lukte aan het werk te blijven, maar ook geen recht meer had op een Wajong-uitkering. Waarom niet? Omdat ze niet 0% verdienvermogen heeft en dus moet ze gewoon aan het werk. Waar deze vrouw met de oude regelingen vanaf haar 18de een Wajong kreeg en eventueel ondersteuning bij werk, zijn de regels zo aangescherpt dat zelfs mensen die het nodig hebben moeilijk hulp krijgen.

De Participatiewet in 2015 en de vereenvoudiging Wajong in 2021 werden aan ons uitgelegd als verbeteringen in de dienstverlening. Niet voor niks deden er verhalen de ronde over fraude en onterechte uitkeringen terwijl dat in de praktijk nauwelijks voorkwam. Sterker nog; van het kleine percentage fraudegevallen deed slechts een paar procent dit bewust. Geen reden voor hervormingen dus. Waarom kwamen deze wetten dan wel tot stand? Simpelweg om te bezuinigen en door het creëren van een negatief beeld van deze groep mensen met een arbeidsbeperking werd zo’n bezuinigingsslag acceptabel voor de samenleving. Er ontstond draagvlak om ons vangnet uit te kleden.

‘Granieten bestand’ 

Is dan op zijn minst die bezuiniging succesvol geweest. Heel grof gezegd: nee. Er kleven nog behoorlijk wat uitdagingen aan de Participatiewet, de Wet banenafspraak en de re-integratie van mensen met een arbeidsbeperking. Ze komen de Wajong niet meer in, maar kunnen ook niet (zonder hulp, begeleiding of urenbeperking) werken. Een groot deel komt vervolgens in de bijstand terecht waar de gemeenten verantwoordelijk zijn voor hun re-integratie. Overigens met onvoldoende middelen. Met als gevolg dat deze groep terecht komt in het zogeheten ‘granieten bestand’ wat zoveel betekent als dat de re-integratie niet kan of te duur is en dat de aandacht van de gemeente naar andere re-integratieklanten gaat.

Even kort door de bocht is dit onze huidige situatie waar het kan dat mensen die niet zelfstandig of volledig kunnen werken min of meer aan hun lot worden overgelaten. Deze bewuste vrouw kan nog bij haar ouders wonen en ondanks dat de (van haar ouders) levenslange afhankelijkheid pijnlijk is, het kan nog vele malen erger. Er zijn genoeg voorbeelden van mensen die zelfstandig wonen, soms begeleid, soms met erg veel moeite, die van een bijstandsuitkering rond moeten komen zonder het perspectief op een ander en beter leven.

Perspectief en bestaanszekerheid

Dat is waar we het over hebben: perspectief en bestaanszekerheid. We leven in een samenleving waar schulden hebben je eigen schuld is en niet kunnen werken je eigen pech. Nu denk je misschien: ‘Dat is heel vervelend, maar wat kan ik eraan doen?’. Ik snap die vraag en ik hoor hem vaak. Toch mogen we ons realiseren dat we meer invloed hebben dan we vaak denken. De verhalen die de ronde gaan kunnen we verifiëren.

Klopt het dat alle Wajongers gewoon kunnen werken? Zijn er werkelijk zoveel fraudeurs? En wanneer we weten hoe het zit, vertellen we andere verhalen en dragen we bij aan andere wetten. De wetgeving komt namelijk voort vanuit wetgevers en daar stemmen we op. Hoe wij over anderen en de zorg voor anderen denken heeft heel veel invloed en daar zijn we elke dag zelf bij.

Participatiewet en Wet Banenafspraak

Dan nog even een nuance: uiteraard zijn er ook mensen met een arbeidsbeperking die wel baat hebben bij de instrumenten behorend bij de Participatiewet en de Wet Banenafspraak. Er wordt de laatste jaren hard gewerkt om die instrumenten beter te laten aansluiten bij de groep die ze nodig heeft. Elke dag werken mensen bij gemeenten en UWV aan de re-integratie van mensen van wie de arbeidsmarkt een afstand heeft en daar heb ik erg veel bewondering voor (het is namelijk soms best ingewikkeld). Maar voordat je de verantwoordelijkheid naar hen afschuift: ook hún mensbeeld wordt beïnvloed door hoe de samenleving over mensen met een beperking denkt.

Je wilt niet weten welke uitspraken ik regelmatig hoor uit de monden van professionals die beter zouden moeten weten. Zij hebben jou en mij nodig om dat herhaalde negatieve mensbeeld de wereld uit te helpen. We mogen samen een nieuw verhaal vertellen; een verhaal dat aansluit bij hoe wij de samenleving graag zien. Een betere wereld begint bij jezelf – in wat je zegt en wat je doet. Daarom gaat ook de re-integratie van mensen met een arbeidsbeperking over ons allemaal. Het gaat (ook) over jou!

➡️Wil je meer informatie of gewoon eens sparren? Plan een kennismakingsgesprek in via info@natuurlijkinclusief.nl of 055-3031462.