Veel organisaties zetten zich in voor diversiteit en inclusie binnen hun bedrijfsomgeving om ervoor te zorgen dat iedereen zich thuis voelt in hun bedrijf en ook zichzelf durft te zijn, ongeacht welke identiteitskenmerken iemand heeft. Hierbij hoort dat iedereen de zelfde kansen en mogelijkheden krijgt om mee te doen en te groeien binnen een organisatie.
Echter zit er een verschil in de ambitie voor gelijke behandeling van iedereen en het doel om een werkomgeving te creëren waar iedereen als gelijkwaardig wordt gezien en behandeld. Waardoor diegene ook op een gelijkwaardige manier kan participeren. Als wij echt een eerlijke werkplek willen creëren is het dus belangrijk om het onderscheid van gelijkheid en gelijkwaardigheid te begrijpen.
Gelijkheid
As we over gelijkheid spreken gaat het simpelweg om het idee dat we, voor het realiseren van een werkomgeving die eerlijk is, iedereen gelijk willen behandelen en dat we iedereen dezelfde middelen en faciliteiten geven, zodat elke persoon hun rol op de beste manier kan invullen. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat je als werkgever iedereen toegang tot de basis voorzieningen geeft, zoals een computer, een stoel, een bureau, een werktelefoon of bepaalde opleidingen. Op die manier kunnen alle medewerkers hun werk succesvol doen en hun volledige potentieel benutten.
Iedereen precies gelijk behandelen lijkt een mooi streven naar een inclusievere en eerlijke werkomgeving. In deze benadering gaan we ervan uit dat de werkomgeving een speelveld is waarop iedereen dezelfde capaciteiten, beperkingen, behoeften, nadelen of voordelen heeft als anderen. Helaas is dat niet de realiteit.
Als we hiervan uitgaan missen we het feit dat sommige mensen op basis van hun identiteitskenmerken meer of minder te maken kunnen hebben met uitsluitingsmechanismen of discriminatie. Of het nu gaat over de arbeids- of woningmarkt of het onderwijs – structurele discriminatie zorgt er helaas nog steeds voor dat mensen met een lichamelijke of mentale beperking, mensen met migratie-achtergrond of mensen vanuit de LHBTQIA+-gemeenschap binnen deze sectoren vaker te maken krijgen met vooroordelen of uitsluiting en discriminatie dan mensen buiten deze groepen.
Gelijkwaardigheid
Het bewustzijn dat niet iedereen hetzelfde uitgangspunt heeft, omdat iemands identiteit invloed kan hebben op de maatschappelijke positie van een persoon, is cruciaal voor het creëren van een inclusieve werkomgeving. Een aanpak vanuit het concept van gelijkwaardigheid houdt rekening hiermee. Om dat beter uit te kunnen leggen verwijzen we naar de onderstaande afbeelding.
Bron foto: https://ivo.nl/blog-wie-heeft-dat-hek-neergezet/
Hier zien we twee scenario’s van drie mensen die een honkbalspel willen volgen. Op basis van hun lengte kunnen de personen meer of minder goed het spel volgen. Links wordt de situatie vanuit het standpunt van gelijkheid (in Engels “Equality”) getoond, en rechts vanuit gelijkwaardigheid (in Engels “Equity””) om het verschil duidelijk te maken. Op de linker afbeelding kunnen we zien dat de grootse persoon perfect zicht op het spelveld heeft en zelfs nog beter ziet met de box waarop die persoon staat. De persoon in de midden die wat kleiner is kan nog net over het hekje kijken, maar heeft wel wat moeite om het spel te volgen. De persoon rechts is te klein om überhaupt het speelveld te kunnen zien. Vanuit het perspectief van gelijke behandeling heeft iedereen dezelfde middelen gekregen om het spel te kunnen volgen. Echter blijkt in de praktijk dat dit niet iedereen op dezelfde manier helpt, omdat de behoeften van elk individu verschillen.
Als we naar de rechterkant van het plaatje kijken en deze situatie vanuit een gelijkwaardig perspectief zouden benaderen, dan zou elke persoon precies het juiste aantal hulpmiddelen krijgen om op gelijke wijze deel te kunnen nemen aan het spel. Dat betekent dat de grootse persoon geen box nodig heeft, de middelste persoon er eentje krijgt, en de kleinste persoon uiteindelijk twee. Op deze manier zijn alle personen, ondanks hun verschillen in lengte en de nadelen (of voordelen) die ze daardoor in deze context ervaren, in staat het honkbalspel op gelijke manier te kunnen volgen,
Wat betekent dit als we het naar de werkvloer vertalen?
Het plaatje illustreert dat het cruciaal is om rekening te houden met de potentiële drempels of discriminatie die bepaalde medewerkers of sociale groepen op basis van hun identiteit kunnen ervaren, als we een werkomgeving willen creëren waar iedereen daadwerkelijk op de zelfde manier mee kan doen. Dat betekent dat het niet altijd voldoende is dat iedere medewerker precies dezelfde voorzieningen, zoals een bureau, een computer, een werktelefoon of een bepaalde standaard opleiding krijgt. Een medewerker met een visuele beperking heeft misschien de behoefte om een andere technologie te gebruiken dan diegene die standaard wordt gebruikt in een bedrijf. Of er is een medewerker in een rolstoel die een ander soort bureau nodig heeft of een rolstoeltoegankelijk toilet. En weer een andere medewerker heeft misschien een stilte kamer nodig om effectief te kunnen werken omdat de openbare werkruimte voor deze persoon teveel prikkels geeft.
Vanuit het perspectief van gelijkwaardigheid betekent dit dus dat we soms mensen juist niet op dezelfde manier moeten behandelen om een eerlijke werkomgeving te creëren. Dit klinkt misschien tegenstrijdig, maar het is noodzakelijk om de obstakels en belemmeringen weg te nemen die nog steeds leiden tot structurele benadeling of discriminatie van bepaalde groepen mensen.
Als volgende stap is het ook belangrijk om te onderzoeken wat de oorzaak is van deze drempels, hoe ze zijn ontstaan en waarom ze nog steeds in stand worden gehouden. Dit kunnen we doen door kritisch te kijken naar de processen, werkwijzen, structuren of gedragingen die ervoor zorgen dat sommige medewerkers specifieke uitdagingen ervaren die anderen niet hebben. Op basis daarvan kunnen effectieve maatregelen en interventies worden ontwikkeld om deze barrières te compenseren of bepaalde processen te veranderen, zodat iedereen op een gelijkwaardige manier kan deelnemen binnen een bedrijf.
