Spring en het net zal verschijnen

“Spring en het net zal verschijnen”, schreef de Amerikaanse natuuronderzoeker en essayist John Burroughs. Het lijkt in eerste instantie een oproep tot vertrouwen. Vergelijkbaar met Indiana Jones die op rotsen boven een afgrond moest stappen zonder dat hij ze van tevoren kon zien. Vertrouw erop dat je grond onder je voeten hebt en houdt. Je kunt de quote ook lezen als een aansporing te ‘doen’. Vaak hebben we de neiging te blijven praten, zeker waar het complexe maatschappelijke thema’s betreft. Praten, ontwerpen, uitrekenen, bedenken. Op deze wijze weven we aan een veiligheidsnet dat nooit voltooid zal worden. Alles om maar niet die stap te zetten, want het is zo’n grote stap.

Inclusieve arbeidsmarkt

Een van die complexe maatschappelijke thema’s is de inclusieve arbeidsmarkt. Ergens lijkt het zo logisch: een arbeidsmarkt waarin iedereen meedoet. Waar je wordt beoordeeld op je talenten, jouw toegevoegde waarde, jouw aanvulling op een team. Ergens lijkt het zo vreemd om te worden uitgesloten vanwege leeftijd, een psychische of lichamelijke beperking of omdat je wat langere tijd buiten het arbeidsproces staat. Toch gebeurt het en het gebeurt veel. Al deze mensen en meer worden bestempeld als hebbende ‘een afstand tot de arbeidsmarkt’ omdat zij niet worden beoordeeld op talenten en toegevoegde waarde, maar om wat ze niet kunnen of niet zijn.

Verschil maken

Het lijkt zo vreemd dat mensen van het arbeidsproces worden uitgesloten, maar hebben we dat niet zelf toegestaan? De maatschappij, dat zijn wij. Het zijn geen buitenstaanders die aan onze systemen hebben gezeten. Nu is het niet mijn bedoeling met een opgeheven vinger te zwaaien. Het gaat hier niet om schuld, maar om verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid kan je pas nemen wanneer je beseft dat je de invloed hebt dit te doen. Misschien blijven we wel praten, ontwerpen, uitrekenen, bedenken omdat we niet weten dat we een werkelijk verschil kunnen maken. Want dat kan.

Een kwestie van doen

Net als met zoveel zaken, is de inclusieve samenleving een kwestie van doen. En dit doen kan iedereen en iedereen kan dit elke dag. Als werkgever kan je ervoor kiezen iemand in dienst te nemen met een zogeheten afstand tot de arbeidsmarkt. Als ondernemer kan je ervoor kiezen een deel van jouw inkoop te laten vervaardigen door mensen die geen reguliere baan hebben. Als inkoper van een overheidsinstelling kan je ervoor kiezen jouw SROI-paragraaf meer te laten zijn dan letters: een handvat voor leveranciers. Als buurvrouw kan je ervoor kiezen over jouw buurjongen met een beperking te spreken in termen van zijn kwaliteiten en wat hij de wereld brengt.

Gezamenlijk verhaal

We hebben allemaal toegevoegde waarde in deze samenleving, allemaal. We hebben ook allemaal de invloed die toegevoegde waarde er te laten zijn. Hiervoor hoeven we niet de politiek in, of beleid te schrijven, of een bedrijf te hebben of een kind met een beperking zodat we het snappen. Iedereen, ook jij en ik, kan bijdragen aan de inclusieve arbeidsmarkt. Sterker nog, iedereen moet eraan bijdragen, anders werkt het niet. We zijn pas inclusief als we het allemaal zijn. Dit is ons gezamenlijk verhaal.

De achterflap van de samenleving

Een schrijver schrijft vaak eerst de achterflap van zijn boek voordat het geheel wordt uitgeschreven. Deze bevat de kern van het verhaal en wordt gebruikt om het boek onder de aandacht te brengen. Laten we ervoor waken dat ‘inclusie’ de achterflap van de samenleving wordt. Het is natuurlijk prachtig dat we de kern van het verhaal weten te vertellen. Het is absoluut spannend vandaaruit de eerste stap te zetten. Maar net als een schrijver uiteindelijk toch aan zijn boek moet gaan schrijven, is ook onze inclusieve arbeidsmarkt een kwestie van doen. Laten we samen die sprong wagen. En dat net? Dat is er al.