Je bent het waarschijnlijk al wel eens tegen gekomen, dat iemand zijn, haar of hun voornaamwoorden ergens hebben vermeld; misschien bij een introductie ronde tijdens een vergadering, in een e-mailhandtekening, in een LinkedIn profiel of bij een Zoom vergadering – maar wat is de reden hiervoor?
Wat betekent ‘gender’
Om te begrijpen wat de reden is voor het vermelden van voornaamwoorden, moeten we kort ingaan op de betekenis van ‘gender’. We zijn het gewend om altijd uit te gaan van twee soorten gender – of je bent ‘vrouwelijk’ of je bent ‘mannelijk’.
Gender is een Engelse term en anders dan bij ‘sekse’ verwijst gender niet naar het biologische geslacht, maar naar culturele en sociale kenmerken die met een geslacht in verbinding worden gebracht.
Er zijn dus bijvoorbeeld zaken die vanuit traditionele opvattingen en stereotypering altijd met ‘vrouw-zijn’ of ‘man-zijn’ in verbinding worden gebracht. Zo was vroeger de opvatting dat roze een vrouwelijke en blauw een mannelijke kleur is. Dat vrouwen vanuit hun ‘natuur’ beter zijn in het opvoeden van kinderen dan mannen of dat emoties tonen ‘niet mannelijk’ is.
Termen gender identiteit
Meer en meer mensen vinden deze gender normen heel strikt en herkennen zich niet hierin, waardoor deze normen ook aan het veranderen zijn. Er is dus een groeiend aantal mensen dat zich niet meer thuis voelt in deze twee gender categorieën. Daardoor zijn er inmiddels veel meer termen ontstaan om iemands gender identiteit te beschrijven. Mensen identificeren zich bijvoorbeeld als “non-binair”, “gender-fluid” of “transgender”.
Non-binaire mensen identificeren zich een beetje als man en/of vrouw of geen van beide. Gender-fluid is een Engels begrip en verwijst naar een gender identiteit waar mensen zich bijvoorbeeld soms meer vrouwelijk en soms meer mannelijk voelen.
Mensen die zich als transgender identificeren ervaren dat hun gender identiteit niet correspondeert met het gender dat doorgaans geassocieerd wordt met het geslacht waarmee ze geboren zijn. Als iemand zich wel identificeert met het gender dat geassocieerd wordt met hun biologische geslacht wordt dit ook ‘cisgender’ genoemd. Dat betekent dat je bijvoorbeeld als man bent geboren en jezelf qua gender identiteit ook zo identificeert.
Het gebruik van voornaamwoorden
Maar hoe staat dit nu in verbinding met het gebruiken van iemands voornaamwoorden in de e-mailhandtekening of het LinkedIn profiel? Het vermelden van de voornaamwoorden waarmee je jezelf identificeert helpt om te voorkomen dat je ‘misgendered’ wordt (dus dat je aangesproken wordt op een manier die niet past bij jouw gender identiteit). Maar het creëert ook bewustzijn dat gender niet binair is maar een spectrum.
Zelfs als je jezelf wél identificeert met het gender dat geassocieerd wordt met jouw biologisch geslacht (dus als je een cisgender persoon bent), kan je door het vermelden van jouw voornaamwoorden eraan bijdragen hier bewustzijn over te creëren, en solidair te zijn met mensen die zich niet binnen de twee hokjes van man- en vrouw-zijn thuis voelen.
Als je mensen met een voornaamwoord aanspreekt dat niet in lijn is met hun gender identiteit kan dat door de betrokkenen namelijk als erg kwetsend worden ervaren.
Een voorbeeld: Je ontmoet een nieuwe collega op jouw werk die zich voorstelt als “Jan”. Je bent verrast omdat jij op basis van uiterlijke kenmerken de aanname hebt gemaakt dat Jan een vrouw is. Als je Jan tegenkomt of ontmoet tijdens vergaderingen gebeurt het dus vaak dat je de voornaamwoorden zij/haar gebruikt om naar Jan te verwijzen of tijdens het gesprek met deze collega.
Als je een cisgender persoon bent, denk je misschien dat dit niet erg is omdat je geen slechte intenties hierbij hebt of omdat Jan gewoon in jouw ogen een vrouw is. Maar voor de betrokkenen kan het als pijnlijk worden ervaren om met voornaamwoorden te worden aangesproken die niet corresponderen met hun gender identiteit.
Net zoals bij een naam van een persoon, maken de voornaamwoorden van iemand deel uit van hun identiteit en hoe diegene zichzelf ziet. Mensen vinden het niet prettig om regelmatig met een foute naam aangesproken te worden. Dit geldt dan ook voor de voornaamwoorden van iemand.
Consequenties
Met een voornaamwoord aangesproken te worden dat niet in lijn is met iemands gender identiteit kan dus negatieve consequenties hebben op iemands zelfvertrouwen en daardoor ook op de mentale gezondheid van betrokkenen. Uiteindelijk willen wij allemaal authentiek jezelf kunnen zijn, dat naar buiten kunnen dragen en hiervoor gezien, gerespecteerd en gewaardeerd worden!
Hoe kunnen we er dus voor zorgen dat we mensen niet uitsluiten die zich niet thuis voelen in de binaire gendercategorieën man of vrouw?
Eén van de dingen is dus het vermelden van de eigen voornaamwoorden in jouw e-mailhandtekening, tijdens introducties of achter jouw naam in een online vergadering. Dat doe je om ervoor te zorgen dat je met de juiste voornaamwoord wordt aangesproken, maar ook om bewustzijn te creëren dat er meer dan twee genders zijn.
Wat kan je doen?
Verder zijn er nog een aantal andere concrete acties die je kan doen om bij te dragen aan meer inclusiviteit op het gebied van gender diversiteit op de werkvloer, maar ook in het algemeen:
- Maak geen aannames over de voornaamwoorden en de gender identiteit van een persoon.
- Als je niet zeker bent over iemands gender identiteit kan je de persoon vragen hoe diegene aangesproken wil worden. Verder kan je altijd de naam zelf of de gender neutrale termen hen/hun gebruiken als je naar de persoon verwijst.
- Sommige mensen veranderen hun naam zodat deze beter past bij hun gender identiteit. Iemand daarna nog steeds aan te spreken op de naam die ze bij hun geboorte hebben gekregen kan als kwetsend en respectloos worden ervaren. Zorg er daarom voor dat je de naam gebruikt die de persoon voor zichzelf heeft gekozen.
- Heb je iemand met de foute voornaamwoord aan gesproken? Dat kan gebeuren en komt vaak niet vanuit slechte intenties. Desondanks wordt dat door de betrokkene vaak als pijnlijk en kwetsend ervaren. Bied dus aan deze persoon jouw excuses aan en let er op dat je in de toekomst wel de juiste voornaamwoorden gebruikt.
