In de jaren negentig was ik tiener. Ik groeide op met de liefdevolle invloed van mijn opa. Opa maakte mij lid van het Wereld Natuur Fonds en leerde me van alles over natuur, dieren, zorg voor de wereld. Dus ja, ik was één van die jongeren die regelmatig langs de deuren ging voor het behoud van het Tropisch Regenwoud en het beschermen van schildpadden. Ik richtte de ‘Groene Jeugd’ op en haalde glas en blik op in de straat om ervoor te zorgen dat deze in de juiste bakken terecht kwam. Niet verwonderlijk voelde ik me erg aangesproken tot de campagne toentertijd: ‘Een beter milieu begint bij jezelf’.
Als ik nu die slogan in een zoekmachine intik, krijg ik tal van artikelen te zien die beschrijven waarom individuen in werkelijkheid weinig invloed hebben op het milieu. Als individu kunnen we niet veel betekenen. Persoonlijk vind ik dat dit ons nog niet van de verantwoordelijkheid ontslaat ons best te doen. Sterker nog: het is toch juist hoopvol dat we als persoon, als individu, toch invloed kunnen hebben op het welzijn van de wereld om ons heen. Dat is een verantwoordelijkheid die ik graag aanneem. Het getuigt namelijk van de waarde van ons ieder bestaan.
Hetzelfde geldt wat mij betreft voor inclusie. Ook dat is iets van ons allemaal. Een inclusieve samenleving begint bij jezelf. Wie bekend is met exclusie, wie naasten heeft met een beperking en voor wie discriminatie iets is van de dagelijkse praktijk, weet hoeveel invloed een mens kan hebben op zijn omgeving. Dat kan in negatieve zin, maar het is ook mooi: we zijn allemaal invloedrijk en hebben allemaal een belangrijke meerwaarde in onze samenleving. Tegelijk is het iets om bij stil te staan: draag ik met mijn gedrag en woorden bij aan een inclusieve samenleving?
Als ik met bedrijven werk aan een diverse en inclusieve bedrijfsomgeving, dan merk ik vaak weerstand tegen het idee dat inclusie iets is dat iedereen aangaat. Inclusief communiceren gaat dan over de afdeling communicatie. Inclusief werven moet niet te ver worden doorgetrokken, want: waar blijf ik dan? Inclusief leiderschap gaat alleen over die ene leidinggevende en diversiteit gaat alleen over kleur en seksuele oriëntatie. Al met al wordt er veel gedacht en gesproken in termen van: “Het gaat niet over mij”.
Dat is het nu juist; het gaat wél over jou. De samenleving is al inclusief, omdat iedereen erin zit. Wat we alleen nog niet doen, is inclusief denken, handelen en spreken. We denken in termen van meer en minder ruimte. Van meer en minder (meer)waarde. Van meer en minder verdiencapaciteit. Met ons denken en doen excluderen we op dagelijks niveau. En dat individuele gedrag heeft invloed op het geheel. We kunnen onszelf wel wijsmaken dat alleen de politiek de mogelijkheid heeft om verandering in te zetten, maar we doen het zelf ook, elke dag, met elke interactie en elk gesproken woord. En als we kunnen excluderen, kunnen we ook includeren. Zo simpel is het.
‘Het gaat over jou’ gaat niet over schuldvraag. We kunnen het allemaal beter doen dan vandaag. Het heeft geen zin en geen noodzaak met vingers te wijzen. ‘Het gaat over jou’ betekent dat jij zo belangrijk bent voor het geheel dat alles wat je zegt en doet van waarde is. ‘Het gaat over jou’ vraagt je na te denken over wat je zegt en doet. Vraagt of je de zaak eens van een ander perspectief bekijkt. Moedigt je aan om jouw stem te gebruiken voor een inclusievere wereld voor iedereen.
